“Niyə Azərbaycan dilində imla və oxu qaydaları prioritet məsələ deyil, yəni tələbat deyil? Çünki hər bir gəncin öz karyerasını qurması üçün çox saylı imtahanlardan uğurla keçməsi, bir neçə xarici dil bilməsi şərtdir, amma bu sırada ondan ana dilində savadlı imla və natiqlik tələb olunmur”.
Bu sözləri Xeber365.com-a AY Partiya Başqanının Elm və təhsil üzrə müavini, dosent doktor İlahə Qurbanlı müəllimlərin sertifikasiya imtahanı zamanı yol verdiyi kobud imla səhvləri ilə bağlı münasibət bildirərkən səsləndirib.
“Son günlər gündəmi qarışdıran məsələlərdən biri də müəllimlərin sertifikasiya imtahanında bir çox sözü səhv yazması oldu. Sual oluna bilər: pambıq, şaftalı, zanbaq və s. sözlərin müəllim tərəfindən yazılması milli faciədirmi? Xeyir! Milli problemdirmi? Bəli! Bu problemdir. Və əlbəttə həll olunmalıdır. Problemin kökü haradan qaynaqlanır?
Uzun illərdir yazıram, Azərbaycan bölməsini bitirən və 500 dən çox bal toplayan uşaqların sayı, rus bölməsini bitirən həmyaşıdlarını üstələyir. Həm də qat-qat. Lakin həmin yüksək bal toplamış Azərbaycan bölməsinin uşaqlarının imla, oxu, nitq mədəniyyəti problemləri yetərincə çoxdur. Sözün açığı illərdir universitetdə müəllim kimi çalışan birisi üçün mənə mənzərə sertifikasiya imtahanından öncə də aydın idi. Müəllimlərimiz üçün imla və oxu qaydaları prioritet məsələ olmayıb. Şagirdlər və onların valideynləri üçün də. Məktəbdəki problem təkcə müəllim, direktor, nazir çapında olan və həllini gözləyən problem deyil. Çağdaş məktəb müəllim, şagird və valideyn üçbucağından ibarətdir. Yəni, tələbat nədirsə, öhdəlik də odur”,- deyə o qeyd edib.
Məsələnin ikinci bir problemdən qaynaqlandığını da söyləyən İlahə Qurbalı cəmiyyətin də bu məsələdə məsuliyyət daşımalı olduğunu bildirib:
“Gələk məsələnin ikinci tərəfinə. Niyə Azərbaycan dilində imla və oxu qaydaları prioritet məsələ deyil, yəni tələbat deyil. Çünki hər bir gəncin öz karyerasını qurması üçün çox saylı imtahanlardan uğurla keçməsi, bir neçə xarici dil bilməsi şərtdir, amma bu sırada ondan ana dilində savadlı imla və natiqlik tələb olunmur. Bir sıra yüksək məmurların ana dilimizdə heç danışa bilməməsi pis örnəklərdən biridir. Şəhər mərkəzində yerləşən iaşə müəssisələrində belə satıcı və ya ofisiant işləmək üçün ana dilimizdə gözəl nitq qabiliyyəti tələb olunmur, ingilis və rus dillərini bilməsi tələb olunur. Yəni biz özümüz cəmiyyət olaraq tələbatı müəyyən edirik və bu tələbatın qorxunc nəticələrini görəndə günahı başqalarında görüb məzəmmət edirik. Bəli, həmin gün şaftalı sözünü şafdalı yazan elə özümüzük. Biz ana dilimizdə gözəl yazıb oxumağı tələb qoymadıqca, pulu əsasən repititorluqdan çıxan Azərbaycan müəllimiz üçün də imla qaydaları əsas gündəm olmayacaq. Dilə hörmət imladan başlayır. Rusiya üçün rus dili, İngiltərə üçün ingilis dilinin populyarlaşması dilə olan sevgilərindən irəli gəlmir. Dil siyasətdir. Dil dövlətin gücüdür. İstənilən insan haqlarından bol-bol danışan Avropa ölkəsində 90 günlük və daha artıq oturum izni almaq istəyirsənsə, həmin ölkənin dilini bilməyin yeganə əsas şərt olur. Yəni dövlət dilini yaxşı bilməməyimiz tolerantlıq deyil, Vətənə xəyanətdir. Bax milli faciə budur.
Faciəmizdən qaynaqlanan problemin həlili isə özümüzdən asılıdır. Ana dilimizdə gözəl danışaq ki, gözəl yazaq”.
