“Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı Filippo Grandi ilə görüşdə qaçqınların Qarabağa qaytarılmasından danışıb. Bu danışıqlarda əslində maraqlı məqamlar var”.
Bu fikirləri "konkret.az"a açıqlamasında Azərbaycan Yüksəliş Partiyasının Başqanı Anar Əsədli səsləndirib. Onun fikrincə Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin ötən il imzaladıqları 10 noyabr bəyanatında hər iki tərəfdən olan qaçqınların, müvəqqəti köçkünlərin Dağlıq Qarabağa və ətraf rayonlara qaytarılması məsələləri nəzərdə tutulsa da, müəyyən boşluqlar mövcuddur. Çünki bu məsələnin icrası üçün ilk növbədə tərəflər arasında sülh müqaviləsi imzalanmalıdır. 10 noyabr bəyanatı sadəcə kapitulyasiya-təslimolma aktıdır:
“Belə bəyanata söykənərək, postmünaqişə dövründə qaçqın məsələsinin həll olunması mümkünsüzdür. Bunun üçün qarşı tərəfin Azərbaycanın suverenliyini tanıması şərtdir. Əks halda, köçürülən etnik azlığın hansı dövlətin qanunvericiliyinə tabe olması məsələsi yeni təxribatların başlanğıcı olacaq. Bu baxımdan Lavrovun qaçqın məsələsini gündəmə gətirməsi və bunu BMT alt qurumu ilə tərəflərin iştirakı olmadan müzakirəyə çıxarması Rusiyanın Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi imzalanmasına tərəfdar olmadığını göstərir. Çünki sülh müqaviləsi imzalanarsa, tərəflər mütləq şəkildə bir-birlərinin ərazi bütövlüyünü tanımalıdır. Bu halda rus “sülhməramlıları”na regionda heç bir ehtiyac qalmayacaq. İkinci tərəfdən, 44 günlük münaqişə bitdikdən sonra bölgəyə yerləşdirilən rus sülhməramlıları mandatlarına uyğun olmadan nəzarət etdikləri bölgələrə erməniləri yerləşdirməyə başladı. Qondarma rejimin separatçı lideri Araik Arutunyan da Xankəndi və ətrafında yaşayan ermənilərin sayının 30 mindən çox olduğunu bildirmişdi. Belə olan halda sual yaranır ki, o zaman Lavrov niyə BMT-nin Qaçqınlar Komitəsinin bu məsələdə məsul orqan olduğunu unutmuşdu? Və ya necə oldu ki, indi xatırladı? Sual ritorikdir əlbəttə ki”.
Anar Əsədli əlavə edib ki, Türkiyənin Cənubi Qafqazda varlığını “Şuşa bəyannaməsi” ilə gücləndirməsi və Azərbaycanın təhlükəsizliyinə qarant altına alan ölkəyə çevrilməsi, bundan öncə mina xəritələrinin və əsirlərin dəyişdirilməsində Gürcüstanın vasitəçilik etməsi Moskvanın bölgədəki dayaqlarının titrədiyini göstərdi. Ona görə də Rusiya artıq bölgədə dominant mövqe uğrunda deyil, sadəcə regionda qalmaq naminə mübarizə aparır: “Digər tərəfdən baxsaq, nazir olduğu müddətdə daim ermənipərəst mövqe nümayiş etdirən, öz soyadından daha çox “Kələntərov” soyadına xidmət edən Lavrovun qaçqınlar məsələsini ümumi şəkildə qaldırması zənnimcə, onun 30 ildir, dədə-baba torpaqlarından didərgin salınmış bir milyondan çox məcburi köçkünümzün taleyindən narahat olması ilə bağlı deyil. Böyük ehtimal ki, müzakirə mövzusu işğaldan azad etdiyimiz Hadrut bölgəsinə ermənilərin köçürülməsi ilə bağlıdı. Görünür, məlum tələblə bir müddət öncə ermənilərin Rusiya səfirliyi qarşısında etirazı Kremldə həyəcan doğurub. Qısacası, rəsmi Moskva itirilmiş mövqelərini qaçqınlar məsələsi ilə qazanmağa çalışaraq, BMT vasitəsiylə problemi həll edib, nəzarəti ələ keçirməyə çalışır. BMT-in isə bu məsələdə vasitəçilik edəcəyini düşünmürəm. Ən azından, Azərbaycanlılar Xankəndiyə, Xocalıya, Ağdərəyə köçürülmədən ermənilərin işğaldan azad etdiyimiz bölgələrə qaytarılması absurddur, elə müvafiq qurumun 30 ildir, icra etdirə bilmədiyi qətnamələrinə də ziddir”.