Etnik separtizm mövzusunda neçə gündür, yazılar gedir, fikir dartışması aparılır. Bu mövzuda müzakirələr bəzən etik normaları aşır. Təhqirlər, ironik yanaşmalar və s. Bir neçə məsələyə münasibət bildirmək zərurəti yaranıb.

Öncə qeyd edim:
Baxmayaraq ki, Azərbaycan milli zəmində çox tolerant ölkədir, yəni hər bir azsaylı xalq öz mədəniyyətini və dilini yaşatmaq, nümayiş etdirmək hüququna malikdir (Xınalıq və Lahıc buna əyani sübutdur), Azərbaycan hökümətinin bu sahədəki təqdim etmə işləri yararsız, daha doğrusu heç yoxdur. Heç bir aidiyyəti qurum bu işlərlə bağlı tədqiqat aparmır, hesabat vermir.
Azərbaycanda rəhbər vəzifələrdə işləyənlərin böyük qismi azsaylı xalqların nümayəndələridir. Millət vəkilləri, nazirlər, məmurlar var, amma hesabatlar yoxdur.
Yazılı şəkildə hesabatlar olmalıdır ki, ölkədə milli zəmində separtizmə yol açan belə verilişlər olmasın.

Niyə belə verilişlər olmasın deyirik?
Çünki dövlət qurumunun hesabatı olanda hansısa QHT-nin hesabatı əsasında material hazırlayan media orqanı müqayisə aparır, hər iki tərəfin
mövqeyinə yer verir, ortaya qərəzsiz material çıxır.

İkinci məsələ, tədris dilidir ki, bəzən deyirlər: "Biz Güney Azərbaycanlılara öz dillərində məktəb istəyiriksə, niyə başqa azsaylı xalqlar burda öz dilində məktəb aça bilməz?"
Burda məsələyə bir neçə aspektdən yanaşmaq lazımdır. Azərbaycanda yaşayan xalqları Güney Azərbaycanlılarla müqayisə etmək yanlışdır. Biz onları Gürcüstandakı soydaşlarımızla müqayisə edə bilərik. Çünki azsaylı olan Borçalı türkləridir və onlar gürcü dilində təhsil alırlar, Gürcüstanın rəsmi qurumlarında gürcü dilində danışırlar, bu da doğrudur. Çünki Gürcüstan unitar dövlətdir, dövlət dili gürcü dilidir. Bu, Almaniyada da, Fransa da, Amerikada da belədir.

Lakin altından xətt çəkərək deyim ki, həm Borçalı türklərinin, həm də burda yaşayan azsaylı xalqlardan olan insanlarımızın öz dillərini və mədəniyyətlərini yaşatmaq, qorumaq haqqıdır, buna qarşı heç kim çıxmır.
O ki qaldı Güney Azərbaycan məsələsinə, Güneylilər azsaylı deyil, çoxsaylıdır. İran əhalisinin 40 faizindən çoxunu təşkil edir. Belə olan halda bir çox dövlətdə olduğu kimi, Türk dili İranda da ikinci dövlət dili elan olunmalı idi.
Nümunə Belçika, Kanada və s. Lakin İranda türk dili nəinki dövlət səviyyəsində, heç ən aşağı səviyyədə də təmsil olunmur. Güney Azərbaycanlıların ana dillərində təhsil almaq hüququ yoxdur. Amma bizdə bu hüquqlar var.

İndi gələk, üçüncü məsələyə. Əgər milli zəmində olan problemləri sosial zəmində olan problemlərlə qarışdırırsınızsa, bunu bilərəkdən və ya bilməyərəkdən edirsinizsə, ara qarışdırırsınız. Bölgələr üzrə ən az diqqət və qayğı göstərilən elə çoxluq türklərin yaşadığı Aran bölgələridir. Lənkəranın, Lerikin, Masallının, Qubanın, Qusarın, Zaqatalanın və s. yerlərin ərazilərində ən azından turizm müəssisələri fəaliyyət göstərir. Heç demir ki, bu bölgələrdə kimsə yaxşı yaşayır, çünki bu, bölücülük olar.

Gəlin, bu zəmində bölücülük aparmayaq. Azərbaycan hökumətinin yararsız sosial-iqtisadi siyasəti bütün Azərbaycan xalqının rifahına mənfi təsir göstərir. Hansı təhsil müəssisəsində hökümət deyir ki, bu türkdür, buna çox maaş verim, bu talış və ya ləzgidir, ikinci dərəcəli maaş verim?
Bu məsələlərin niyə ortaya çıxdğının siyasi səbəblərini yaxşı bilirik. Sadəcə, bu arqumentləri gətirərək, bir daha deyirəm ki, sosial zəmində olan problemləri etnik separtizmə çevirməyə cəhd göstərməyin.

Çünki siz buna cəhd etdikcə, başqa dövlətlərə xidmət edən, Azərbaycanı sevməyən qüvvələrin, bu ölkənin əleyhinə fəaliyyət göstərən bəzi qonşu dövlətlərin burada istədiklərini etmələrinə rəvac verirsiniz. Bizimsə buna münasibətiniz birmənalıdır, sərtdir, hər zaman da belə olacaq.
Bu statusu ona görə yazdım ki, bizim Azərbaycan hökumətinin sosial problemlərlə bağlı yarıtmaz siyasətinə münasibətimizin də birmənalı olduğunu bu ölkədə yaşayan bütün xalqlar bilsin. Yəni bu ölkədə sosial məsələlərdə türkə də, talışa da, ləzgiyə də münasibət eynidir.

Azərbaycan Yüksəliş Partiyasının Başqanı Anar Əsədli